Günümüzde robotik ve endüstriyel alanda elektronik sistemlerle ilgili çok iyi gelişmeler var. Kontrol sistemleri de bu alanlarda çok yaygın olarak kullanılan belkide en önemli gelişmedir. Kontrol sistemleri için en önemli üç kelimeyi tanımlayalım şimdi;
1) Sistem: Parçaları arasında karşılıklı ilişki etkileşim ve bağlantı bulunan en az bir işlevi veya amacı bulunan süreçsel bir bütündür.
2) Kontrol: Bir sistem davranışının istenildiği şekilde değiştirilmesine yönelik çalışmalara kontrol denir.
3) Kontrol Sistemi: Mekanizmalar üzerinde istenilen kontrolün gerçekleştirilebilmesi için stratejiler içeren sistemlere kontrol sistemleri adı verilir. Kontrol sistemi kontrol ve denetlenen sistemden oluşur.
Kontrol Sistemi Hakkında Bilgi
Kontrol sistemleri ile ilgili bu kelimeleri tanımladıktan sonra bir başka önemli başlık olan Otomatik kontrol sistemi hakkında bilgi verelim. Bir sistemin kontrol edilmesi olayında insan faktörünü en aza indirecek şekilde tasarlanmış sistemin görevini yerine getirirken bozucu etkileri algılayabilen kontrol türüdür. İster mekanik ister elektrik-elektronik sistemlerde olsun belirli bir kararlı aralıkta çalışması istenen her durumda otomatik kontrol sisteminden yararlanılabilir. Bir kontrol sisteminin tasarımında;
- Kararlı Çalışma: Sabit istenilen değerler arasında olması.
- Kalıcı Durum Çalışması(Davranışı): Hatanın sıfır veya altında tutulması.
- Geçici durum Çalışması Halinde Hızlı Cevap: Bir otomatik kontrol sisteminin uyarılarak çabuk tepki vermedi beklenir. Sistemin kendine gelmesi geçici bir durumdur. Bu sürenin kısa olması gerekir.
Buraya kadar kontrol sistemi için genel tanımlar yaptıktan sonra kaç çeşit kontrol sistemi varmış ona bakalım. Kontrol sistemi ikiye ayrılır. Bunlar; açık ve kapalı çevrim kontrol sistemi.
Açık Çevrim Kontrol sistemi: Sistemi kontrol eden düzeneğin sistemin çıkışından etkilenmediği, sadece verilen referans değerine göre kontrol işleminin yapıldığı sistemlerdir. Hassasiyet gerektirmeyen sistemlerde kullanılan bir kontrol sistemi türüdür. Sisteme etki eden bozucu faktörler sadece insan yardımıyla algılanabilir. Bu sistemde verilen referans işareti kontrol ünitesi tarafından alınır ve oransal bir kontrol işareti üretilir. Bu işaret kontrol edilen sisteme verildiğinde sistem giriş değişkenini süreç içerisine alır ve istenilen çıkış işaretini verir. Bu sisteme örnek olarak otomobil cam silecekleri, trafik lambaları verilebilir.
Kapalı Çevrim Kontrol Sistemi: Bir diğer kontrol sistemidir karşılaştırmadan sonra üretilen hata sinyali yöntemiyle çıkış verir. Çıkış değişkeni ölçme elemanı ile ölçülür ve ölçme büyüklüğü girişine geri beslendikten sonra referans bir değer elde edilir. Hata sinyalinin yapısına ve çıkış değişkenine uygun olarak çıkış sinyali üretilir.
Bu yazımda genel olarak kontrol sistemi hakkında bilgi vermeye çalıştım.