Merhaba arkadaşlar bu yazım Koni Penetrasyon Deneyi hakkında olacak. Koni Penetrasyon Deneyi (Cone Penetration Test – CPT) zemin parametrelerini belirlemede inşaat mühendislerine oldukça yardımcı olan bir geoteknik deneydir. Yeterli bi geçmişi olmasına rağmen ancak son yıllarda oldukça revaçta olabilen CPT’nin temel prensibi konik uçlu bir silindirin zemine batırılmasıyla elde edilen uç direnç, yanal direnç ve boşluk suyu basıncı yardımıyla zemin parametrelerini belirlemektir. Kayaçlarda ziyade zeminlerde tercih edilen CPT deneyi, üzerindeki sürtünme gömleği parametreleri sayesinde direkt olarak kazık boyutlandırmasında da kullanmaktadır.
İlk Koni Penetrasyon Deneyi
İlk CPT deneyi 1932 yılında, 60° tepe açısına, 10 cm² yüzey alanına ve 35 mm dış çapa sahip bir koninin arkasına 15 mm çapa sahip çelik rod’un yerleştirilip etrafının da 35 mm dış çapa sahip bir boruyla kaplanıp zemine ittirilmesiyle gerçekleşti.
İtki Makinesi
Daha sonra 1935 yılında Hollanda’daki Delft Zemin Mekaniği Laboratuvarı tarafından 10 tonluk kuvvet uygulayabilen mekineyi geliştirmişlerdir.
Geometrideki Değişiklikler
1948 yılında Hollanda Mekanik Sondası’nın uç konisinin arkasına konik parçalar eklenmiştir. Sebebi ise içteki çelik rod ile dıştaki boru arasına zemin girmesini engellemekti.
Önemli Gelişme: Sürtünme Gömleği Eklenmesi
1953 yılında Begemann, CPT deneyinde bir çığır açarak üç koninin arkasına sürtünme gömleği eklendi. Sürtünme gömleğinden elde edilen zemin sürtünme direnci değerleri zemin parametrelerini bulmakta önemli bir etken olarak kullanıldı ve hala kullanılmaktadır.
Elektronik Koniler
1965 yılında elektronik koniler geliştirilerek, günümüzdeki standart hal ve boyutlarını aldı. Transdüserler sayesinde Mekanik koniye göre daha hassas ölçümler yapan elektronik konide daha güvenilir, daha sürekli (2 cm’de bir) sonuçlar elde edildi.
Boşluk Suyu Basıncı Ölçümü
1974 yılında boşluk suyu ölçümleri için koniye filtreler eklenmeye başlandı. Her ne kadar yeri tartışmalı da olsa, boşluk suyu basıncını ölçen filtrenin en uygun yerinin koninin taban çevresi olduğuna karar verildi. Aşağıdaki resimde U2 ile gösterilen yer, bahsettiğimiz uygun yerdir.
Günümüzde Çeşitli Koni Penetrasyon Deneyi Araçları
Paletli CPT Deney Aracı
Paletli Kamyon CPT Deney Aracı
