Yapay Zeka ve Bulanık Mantık Nedir sorusunu cevaplamadan önce, Zeka nedir? Öncelikle zekanın ne anlama geldiğini öğrenelim. Zeka kavramının çok sayıda tanımı vardır. Bunlardan biri algılama, yargılama, problem çözme, düşünme, dil becerileri, öğrenme kavramları kullanılır. Diğer bir tanım ise kişilik, karakter, bilgi ve bilgelik kavramlarını zeka olarak tanımlar. Genel tanım olarak kişinin zihinsel işlemlerin bütününü yani kişinin öğrenme yeteneği ile öğrendiği her şey olarak tanımlaya biliriz.
Yapay Zeka
Alışılmış tanımı ile “Bilgisayarın daha zeki davranmasını sağlayan bir yaklaşımdır.” diye tanımlamamız mümkün. Farklı bir tanım olarak “Yapay zeka makinaların daha zeki davranmalarına olanak veren uygulamadır.”
Yapay zekaya sahip sistemlerin temel özellikleri şunlardır;
- İletişim yeteneği olmalı
- Belirli bir konuda bilgi sahibi olmalı
- Bilgi sahibi olduğu konuda etkileşim kurabileceği bir dünyanın varlığını farkedebilmeli ve bu dünya hakkında bilgi sahibi olmalı.
- Hedef ve planları bulunmalı, görev tanımını biliyor olmalı.
- Seçenekler üretebilecek yaratıcılık yeteneği olmalıdır. Burada kullanılan yaratıcılık kelimesi üretmek ile sınırlıdır.
Yapay zeka kullanan akıllı bir makinanın kendisini ve çevresini doğru algılaması ve göstermesi, bu bilgileri kodlaması ve kodlanmış bilgiyi çözmesi, mantıksal çıkarım uygulaması ve bilgiye kolay erişim için bilgileri sıralaması gerekmektedir. Tüm bu etkinlikler yapay zekanın elemanlarıdır. Öğrenme yapay zekanın için çok önemli bir etkinliktir.İleriye yönelik tahmin yapabilme yapay zeka ürünlerinden beklenen bir özelliktir. Yapılan bir hatanın farkına varması ve düzeltmesi yine yapay zeka ürünlerde olması geren özelliktir. Merak ve yaratıcılık zeki davranışlar için çok önemli iki temel kavram olmakla birlikte henüz akıllı makinalarda bu özellikler göremiyoruz.
Kim bilir belki filmlerde gördüğümüz Jarvis ( IronMan ) bir gün gerçek olur.
Bulanık Mantık (FUZZY LOJİK)
Bulanık mantık insan gibi düşünmeyi esas almış ve bunları matematiksel fonksiyonlara çevirerek işlem yapan bir daldır. Bulak mantığın en büyük özelliği de ikili Aristo mantığı yerine Bulanık küme teorisine dayanan matematiksel bir disiplin olmasıdır, bunun en güzel örneği ise Matlab programıdır.
İkili Aristo mantığı: var-yok, 0-1, evet-hayır, iyi-kötü gibi. Ancak Bulanık mantık bu ikili değerlerin arasındaki değerleride alır: az, çok, biraz, normal, orta, uzun, yarım doğru yada 0-1 değerleri yerine ara değerleri (0.6 – 0.1) kullanarak işlem yaparlar.
Bulanık mantığa neden ihtiyaç duyuldu?
Birçok ifadeyi sınırlar içerisinde sınıflandırmak mümkün (dişi-erkek, iyi-kötü, evet-hayır) bazı kavramları ise kesin sonuçlarla ayıramayız işte bu kesin yargılar arasında kalan değerleri kullanabilmemiz ve makinaların değerlendirmesi için bulanık küme mantığı yani Bulanık mantık devreye giriyor.
Bulanık mantık kavramının fikir babası kardeş ülke, Azerbaycan asıllı bilim adamı Lütfü Askerzade Zadeh’ dir. Zadeh’e göre bulanık mantık kavramının genel özellikleri;
- Kesin değerler yerine yaklaşık değerler kullanmalıdır.
- Bulanık mantık matematiksel ifadelerin zor elde edildiği alanlarda kullanılmalı.
- Bilgi ara değerler ( biraz, ılık, çok,) olarak işlenmelidir.
- Mantıksal sistemlerin birçoğu bulanık sistem olarak ifade edilebilir.
- Her şey 0-1 arasındaki değerler ile gösterilmelidir.