- Kayıt
- 3 Ocak 2017
- Mesajlar
- 170
- Tepkiler
- 388
- Meslek
- Üretim Müdürü
- Üniv
- Yalın Üretim Uzmanı
“5 neden?” yöntemi belirli bir sorunun altında yatan neden sonuç ilişkilerini araştırmak için kullanılan yinelemeli bir soru sorma tekniği. Teknik Toyota Motor Endüstrilerinin kurucusu ve “Japon Mucitlerin Kralı” olarak tanımlanan Sakichi Toyoda tarafından icat edilmiş.
Şimdi sizin de aklınıza firma adınının neden soyadı olan “Toyoda” yerine “Toyota” koyulmuş sorusu takılmış olabilir. Bu konuyu araştırdığımda bir kaç sebebin belirtildiğini gördüm. Öncelikli sebeplerden biri “t” harfinin bir çok dilde vurgulanmasının “d” harfine göre daha kolay olması. Diğer öncelikli sebep ise Japonca’da (katakana) “t” ile yazılırken 10 fırça darbesi, vuruş yerine 8 vuruş ile yazımın tamamlanması. Japonlar için 8 rakamının şanlı olduğuna inanılması da kriterlerden bir diğeri olmuş. 8 rakamı kanji karakterinde aşağıya doğru açılan iki çizgiymiş. Çizgilerin bu şekilde açılması gelecekte daha iyi ve daha güzel şeylerin olabileceğini sembolize ediyormuş. Değişik ve düşündürücü bir toplam bu Japonlar.
Kanji karakterinde 8 rakamı
Eğer bir Türk patron firması olsaydı büyük ihtimalle bugün soyadları olan “Toyada” ile anılırdı diye düşünüyorum. Kültürel ve toplumsal egolar…
Araştırmalarım sırasında daha önceleri hiç dikkat etmediğim bir ayrıntı da beni oldukça şaşırttı. Normalde Toyata logosunu pek beğendiğimi söyleyemem. Ancak logonun ne kadar ince tasarlandığını fark edince görüşlerim değişti. Toyota logosu meğerse firmanın her bir karakterini gizliden gizliye içeriyormuş. Tek kelime ile harika! Açıklayıcı görseli aşağıdan inceleyebilirsiniz.
Biraz uzunca bir ön bilgiden sonra asıl konumuza dönelim.
Bu tekniğin temel amacı bir sorun yada kusura neden olan sebebi bulmak için “Neden?” sorusunun tekrarlanarak sorulması. Her bir soruya verilen yanıt bir sonraki sorunun temelini oluşturuyor. Bu basit yöntem basitliğinin aksine oldukça etkili bir kök neden analizi imkânı sunuyor. Aslında tekniğin adı her ne kadar “5 Neden?” olsa dahi sorunun 5 kere sorulmasına gerek yok. Burada asıl amaç “Neden?” sorusunun temel sebep bulununcaya kadar sorulması. Bu bazen 3 olabilir, bazen 5 hatta bazen 7 veya daha fazla. Tekniğin 5 sayısı ile ifade edilmesinin sebebi, problemin kaynağının genellikle 5 soruda bulunabildiğinin düşünülmesi.
Sürecin daha iyi anlaşılabilmesi için bir kaç örnek ile tekniği inceleyelim.
Örnek 1:
Örneğin diyelim ki, bir web tabanlı girişimsiniz. Güzel bir ivme de yakalamışsınız. Kullanıcı sayısı günden güne artıyor. Maşallah, yakında yatırım alırsınız! (Bu işler Türkiye’de hiç böyle olmuyor. Neyse ayrı bir makale konusu). Derken “puff — Houston, we have a problem” sunucu çöktü!
· Sunucu çöktü. Neden?
· Dün yeni kodları sunucuya yayınlamıştık. Neden?
· Bizi heyecanlandıran yeni bir özelliği sisteme ekledik. O da CPU problemi oluşturdu. Neden?
· Geliştiricimiz kodlarda sonsuz döngü oluşturmuş. Neden?
· Kodları yeterince test etmemiş ve unit test yapmamış. Neden?
· Kendisi ekibimize yeni katıldı ve henüz TDD (Test Driven Development — Test Güdümlü Yazılım) eğitimini tamamlamadı.
Sorunu gidermek için sunucuyu ayağa kaldırdınız, kodlar içerisindeki sorunlu kod bloğunu çıkardınız, genç heyecanlı geliştiriciye durumu anlattınız ve TDD eğitimine gönderdiniz. Son olarak yeni işe alınan geliştiricilerin oryantasyon sürecine TDD eğitimlerini dahil ettiniz.
Örnek 2:
Başka bir senaryo ile farklı bir örneği inceleyelim.
Senaryomuz gereği bir E-ticaret siteniz var. Altyapı olarak da Ganipara’yı kullanmışsınız, bizleri çok bahtiyar ettiniz
. Ancak müşterileriniz siparişlerin çok geç gönderildiği konusunda sürekli şikayet ediyorlar.
· Müşterilere siparişler çok geç gidiyor. Neden?
· Siparişleri bekletip toplu bir şekilde ürün tedariği yapıyoruz. Neden?
· Tedarikçimiz belli bir rakam altında fatura kesmiyor ve ürün tedariği sıkıntısı çekiyoruz. Neden?
· Sadece o tedarikçi ile çalışıyoruz. Neden?
· En iyi fiyatları onlar veriyor. Neden?
· Kârlılığımızı artırmak istiyoruz.
Sorunu incelediğimizde asıl sebebin kâr attırma beklentisi ile en ucuz tedarikçi ile çalışmanın seçilmesi olduğunu görebiliriz. Bu kaygı siparişlerin geç gönderilmesine ve hatta potansiyel müşteri kaybı ile sonuçlanabilir. Daha kolay ve hatta biraz daha fiyatlı bir ürün tedarikçisi ile çalışmak size uzun vadede daha büyük bir kâr getirebilir.
Örnek 3:
Son örneğimi de gerçek mesleğim olan “Babalık” alanında senaryolaştırmak istiyorum. Senaryomuz gereği yatağa gitmek istemeyen bir çocuğumuz var. (Bizim oğlan tık diye yatıyor vallahi, çok şükür). Bu konudaki tecrübeli okuyucuların bildiği gibi “Neden?” sorusu çocuğun vazgeçilmezidir.
· Yatağa gitmen gerekiyor. Neden?
· Uyuman lazım. Neden?
· Büyüme çağındasın. İhtiyacın var. Neden?
· Vücudunun dinlenmesi lazım. Neden?
· İnsanların da pillerini şarj etmesi gerekiyor. Neden?
· Şarj etmezsen yarın sokakta oyun oynamak için pilin kalmaz.
Eğer yukarıdaki senaryoda soruların sonuna feryat figan bir zırıldama ile karşılaşmadan geldiyseniz ne mutlu size.
Güzelliği basitliğinde, kolayca herkes tarafından uygulanabilecek ve temel sorunu kolayca bulmanızı sağlayacak bir metot.
Peki eksikleri veya bir kısıtlayanı yok mu bu tekniğin? Her teknikde olabileceği gibi bu metodunda var. Karmaşık ve çok nedenli sorunlarda bu tekniği uygulamak maalesef mümkün olamıyor.
I’m not talented more than anybody else. I just put lots of efforts and researches.
Sakichi Toyoda
Şimdi sizin de aklınıza firma adınının neden soyadı olan “Toyoda” yerine “Toyota” koyulmuş sorusu takılmış olabilir. Bu konuyu araştırdığımda bir kaç sebebin belirtildiğini gördüm. Öncelikli sebeplerden biri “t” harfinin bir çok dilde vurgulanmasının “d” harfine göre daha kolay olması. Diğer öncelikli sebep ise Japonca’da (katakana) “t” ile yazılırken 10 fırça darbesi, vuruş yerine 8 vuruş ile yazımın tamamlanması. Japonlar için 8 rakamının şanlı olduğuna inanılması da kriterlerden bir diğeri olmuş. 8 rakamı kanji karakterinde aşağıya doğru açılan iki çizgiymiş. Çizgilerin bu şekilde açılması gelecekte daha iyi ve daha güzel şeylerin olabileceğini sembolize ediyormuş. Değişik ve düşündürücü bir toplam bu Japonlar.
Kanji karakterinde 8 rakamı
Eğer bir Türk patron firması olsaydı büyük ihtimalle bugün soyadları olan “Toyada” ile anılırdı diye düşünüyorum. Kültürel ve toplumsal egolar…
Araştırmalarım sırasında daha önceleri hiç dikkat etmediğim bir ayrıntı da beni oldukça şaşırttı. Normalde Toyata logosunu pek beğendiğimi söyleyemem. Ancak logonun ne kadar ince tasarlandığını fark edince görüşlerim değişti. Toyota logosu meğerse firmanın her bir karakterini gizliden gizliye içeriyormuş. Tek kelime ile harika! Açıklayıcı görseli aşağıdan inceleyebilirsiniz.
Biraz uzunca bir ön bilgiden sonra asıl konumuza dönelim.
Bu tekniğin temel amacı bir sorun yada kusura neden olan sebebi bulmak için “Neden?” sorusunun tekrarlanarak sorulması. Her bir soruya verilen yanıt bir sonraki sorunun temelini oluşturuyor. Bu basit yöntem basitliğinin aksine oldukça etkili bir kök neden analizi imkânı sunuyor. Aslında tekniğin adı her ne kadar “5 Neden?” olsa dahi sorunun 5 kere sorulmasına gerek yok. Burada asıl amaç “Neden?” sorusunun temel sebep bulununcaya kadar sorulması. Bu bazen 3 olabilir, bazen 5 hatta bazen 7 veya daha fazla. Tekniğin 5 sayısı ile ifade edilmesinin sebebi, problemin kaynağının genellikle 5 soruda bulunabildiğinin düşünülmesi.
Sürecin daha iyi anlaşılabilmesi için bir kaç örnek ile tekniği inceleyelim.
Örnek 1:
Örneğin diyelim ki, bir web tabanlı girişimsiniz. Güzel bir ivme de yakalamışsınız. Kullanıcı sayısı günden güne artıyor. Maşallah, yakında yatırım alırsınız! (Bu işler Türkiye’de hiç böyle olmuyor. Neyse ayrı bir makale konusu). Derken “puff — Houston, we have a problem” sunucu çöktü!
· Sunucu çöktü. Neden?
· Dün yeni kodları sunucuya yayınlamıştık. Neden?
· Bizi heyecanlandıran yeni bir özelliği sisteme ekledik. O da CPU problemi oluşturdu. Neden?
· Geliştiricimiz kodlarda sonsuz döngü oluşturmuş. Neden?
· Kodları yeterince test etmemiş ve unit test yapmamış. Neden?
· Kendisi ekibimize yeni katıldı ve henüz TDD (Test Driven Development — Test Güdümlü Yazılım) eğitimini tamamlamadı.
Sorunu gidermek için sunucuyu ayağa kaldırdınız, kodlar içerisindeki sorunlu kod bloğunu çıkardınız, genç heyecanlı geliştiriciye durumu anlattınız ve TDD eğitimine gönderdiniz. Son olarak yeni işe alınan geliştiricilerin oryantasyon sürecine TDD eğitimlerini dahil ettiniz.
Örnek 2:
Başka bir senaryo ile farklı bir örneği inceleyelim.
Senaryomuz gereği bir E-ticaret siteniz var. Altyapı olarak da Ganipara’yı kullanmışsınız, bizleri çok bahtiyar ettiniz
. Ancak müşterileriniz siparişlerin çok geç gönderildiği konusunda sürekli şikayet ediyorlar.· Müşterilere siparişler çok geç gidiyor. Neden?
· Siparişleri bekletip toplu bir şekilde ürün tedariği yapıyoruz. Neden?
· Tedarikçimiz belli bir rakam altında fatura kesmiyor ve ürün tedariği sıkıntısı çekiyoruz. Neden?
· Sadece o tedarikçi ile çalışıyoruz. Neden?
· En iyi fiyatları onlar veriyor. Neden?
· Kârlılığımızı artırmak istiyoruz.
Sorunu incelediğimizde asıl sebebin kâr attırma beklentisi ile en ucuz tedarikçi ile çalışmanın seçilmesi olduğunu görebiliriz. Bu kaygı siparişlerin geç gönderilmesine ve hatta potansiyel müşteri kaybı ile sonuçlanabilir. Daha kolay ve hatta biraz daha fiyatlı bir ürün tedarikçisi ile çalışmak size uzun vadede daha büyük bir kâr getirebilir.
Örnek 3:
Son örneğimi de gerçek mesleğim olan “Babalık” alanında senaryolaştırmak istiyorum. Senaryomuz gereği yatağa gitmek istemeyen bir çocuğumuz var. (Bizim oğlan tık diye yatıyor vallahi, çok şükür). Bu konudaki tecrübeli okuyucuların bildiği gibi “Neden?” sorusu çocuğun vazgeçilmezidir.
· Yatağa gitmen gerekiyor. Neden?
· Uyuman lazım. Neden?
· Büyüme çağındasın. İhtiyacın var. Neden?
· Vücudunun dinlenmesi lazım. Neden?
· İnsanların da pillerini şarj etmesi gerekiyor. Neden?
· Şarj etmezsen yarın sokakta oyun oynamak için pilin kalmaz.
Eğer yukarıdaki senaryoda soruların sonuna feryat figan bir zırıldama ile karşılaşmadan geldiyseniz ne mutlu size.
Güzelliği basitliğinde, kolayca herkes tarafından uygulanabilecek ve temel sorunu kolayca bulmanızı sağlayacak bir metot.
Peki eksikleri veya bir kısıtlayanı yok mu bu tekniğin? Her teknikde olabileceği gibi bu metodunda var. Karmaşık ve çok nedenli sorunlarda bu tekniği uygulamak maalesef mümkün olamıyor.
I’m not talented more than anybody else. I just put lots of efforts and researches.
Sakichi Toyoda
