Ana SayfaSerbest KürsüNükleer Reaktör Acil Durum Koruma Sisteminde Kullanılan Materyaller

Nükleer Reaktör Acil Durum Koruma Sisteminde Kullanılan Materyaller

Bu yazımda nükleer reaktörün korunmasında ve kontrol edilmesinde kullanılan materyallerin gereksinimleri hakkında bilgi vereceğim. Nükleer reaktörlerde nötron çarpım faktörü, nötron emme sistemi vasıtasıyla kontrol edilir. Bu sistem içinde nötronları iyi absorbe eden materyaller kullanılır.

Nötron emicinin çekirdekten çıkarılması, çekirdekteki nötron sayısının artması ile sonuçlanır, çekirdek dahil edilmesiyle ise tam tersi yönde hareket gerçekleşir, yani çekirdekteki nötron sayısı düşer. Bu etki reaktörün gücünün düşmesine neden olur. Ekstrem durumlarda yani kaza ile sonuçlanması muhtemel kritik durumlarda acil müdahale edilmesi için reaktörlerde kaza önleme sistemi mevcuttur. (органы аварийной защиты – reaktör acil durum koruma sistemi)

reaktör acil durum koruma sistemiNükleer reaktör acil durum koruma sistemi için kullanılması gereken materyalin seçimi büyük bir sorumluluk gerektirir. Bu materyalin seçimindeki temel hususlar şöyle sıralanabilir.

  • Materyal efektif olarak nötronları soğurabilmelidir, absorbe edebilmelidir.
  • Nötronları absorbe etme özelliği değişmemelidir.
  • Mekanik ve termal fiziksel özellikleri yüksek sıcaklık ve basınç altında çekirdekteki radyoaktif ışımalar esnasında değişmemelidir.

Bu sistemde kullanılan materyaller aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Materyal Nötron emme olasılığı tepkime Т erime
Bor (B-10) 3840 (h,α) 2300
Каdmiyum (Cd) 2450 (h,γ) 321
Hafniyum (Hf) 105 – « – 2220
Gadolinyum (Gd) 46000 – « – 1350
Evropium (Eu) 4300 – « – 900

Atom enerjisinde en yaygın olarak bor elementi kullanılır. Bor atomunun nötron tutmasıyla birlikte;

bor nötron yakalamatepkimeleri gerçekleşir. Görüldüğü üzere tepkime iki kanal üzerinden devam eder. İkinci kanalda triton çekirdeğini oluşturur. (Triton çekirdeği 1 proton ve 2 nötron ihtiva eder.) Triton çekirdeğinin yarılanma ömrü 12 yıldır. Tepkimeden anlaşıldığı gibi borun nötronlarla etkileşiminden büyük bir kinetik enerji ve alfa ışımaları meydana gelir. Bu nedenle borun kullanıldığı sistemlerde ısı açığa çıkacağı için soğutulması ve bunun organize edilmesi gerekir.

Bor geniş bir enerji spektrumunda nötronları iyi emme potansiyeline sahip olduğu için ve göreceli olarak maliyeti daha az olduğu için nükleer enerjide tercih edilir. Bor elementi bor karbür B4C olarak preslenmiş tabletler halinde çelik muhafazaların içinde kullanılır.

Bugra Alkan
Bugra Alkan
YTU Elektrik Mühendisliği eğitimini aldıktan sonra Rusya'da Nükleer Enerji Mühendisliğine devam etmekteyim. İngilizce ve Rusça bilmekteyim. Bilimsel ve teknik çevirilerimi sizler ile paylaşacağım.

1 Yorum

Subscribe
Bildir
guest
1 Yorum
Inline Feedbacks
View all comments
Arıcılık Malzemeleri

Yeni Yazılar

Mühendislik Maaşları

Bunları Gördünüz mü?