Uçak Kanadı Bölümleri

Havadan ağır bir cismin uçabilmesi için bir güç sistemi ve taşıyıcı yüzey-kanat yeterlidir.
Havadayken güç sisteminin durması halinde uçak, bir süre daha havada süzülebilir. Bundan yola çıkarak kanat yapısının uçaklar için en önemli yapı olduğu gerçeğini çıkarabiliriz.

Kanatlar ve bu devasa yapıları nasıl uçurur diye merak ederseniz, uçaklarda kaldırma kuvveti nasıl oluşur yazımıza bakmanızı kesinlikle öneririm. Dediğimiz gibi kanadın asıl görevi uçağın havada, belli bir irtifada tutunabilmesi ve taşıma sağlayıp dengeli uçuş meydana getirmesi olsa bile bazı tali fonksiyonları da vardır.
Bunlar;

• Ana iniş takımlarını üzerinde taşımak.
• Güç grubunun tamamını veya bir kısmını üzerinde taşımak.
• Yakıt depolarını barındırmak.
• Savaş uçaklarında silah ve mühimmat taşımak.
• Gerektiğinde kanadın üzerine güvenli iniş yapmayı sağlamak.
• Havada çeşitli manevralar yapmayı sağlamaktır.

Farklı uçak tipleri ve bu uçakların kullanılış amaçlarına istenilen performans kriter ve parametrelerine göre farklı kanat tipleri şekillenebilir. Üstten, ortadan ve alttan kanat. Yine istenilen maksatlar itibariyle birçok farklı parametre çeşitlenebilir. Yukarıda bahsettiğim gibi kanadın nerede bulunduğundan, kanat biçime, gövdeye takılış açısına (ok açısı), yatay düzlemden görünüşüne göre pozitif dihedral, negatif dihedral ve çift dihedral (W Kanat) olmak üzere üç farklı tipte olabilir. Dihedral yatay (x) düzleminden uçağa baktığımız zamanda kanadın düz zemine yaptığı açıdır diyebiliriz. Genelde pozitif dihedral yapılı kanatlar kullanılır.

Uçak Kanadı Üzerindeki Sistemler

Uçakla seyahat ederken pencere kenarında oturuyor ve dışarıyı gözlemliyorsunuz iniş sırasında bu manzarayı görebilirsiniz. Kanadın firar kenarı diye tabir ettiğimiz alt kısmından uzayan alanlar, ki bu parçaları flap olarak adlandırıyoruz, kanatların kamburluğu ve kanat alanını arttırıp düşük hızlarda yüksek taşıma kuvvetine ihtiyaç duyulan zamanlarda kullanılan bir sistemlerdir.

5 çeşit flaptan söz edebiliriz.

1. Düz (Plain),
2. Ayrık (Split),
3. Oluklu (Slotted),
4. Fowler, Kruger
5. Junkers.

Fowler tipi flaplar en verimli flap sistemleridir. Günümüzdeki uçaklarda dahil olmak üzere en yaygın kullanılan flap tipidir.

Biraz daha yakında görülen yukarıya doğru kalkmış parçalar ise spoiler olarak adlandırılır. Hava akışını kesip, uçağı yavaşlatmak için kullanılır. Küçük uçaklarda bu spoiler sistemleri air break olarak yani inişe geçmeden henüz havada iken hız kesmek veyahut manevra kabiliyeti arttırmak için kullanılabilmektedir fakat sivil yolcu uçaklarında böyle bir kullanım söz konusu değildir.

Bir diğer hususta uçağın roll yani dönme hareketini sağlayan yapılar. Orijinal isimleri ile aileron, Türkçe karşılığı kanatçıklar olarak adlandırıyoruz. Kanatçıklarda temel olarak basınç oluşturma prensibi ile çalışıyorlar. İki kanat üzerindeki sistemler ters olarak çalışıyor ve istenilen yöne roll hareketi yapılacağı zaman bir kanatta üst kısımda, diğer kısımda alt kısımda basınç farkını sağlıyorlar. Bir nevi biri kanadın üstünden bastırıp biri kanadın altından çekiyor. Uçak kanadında bu sistemlerden iki adet var.

Outboard ve inboard olarak verilen yapıları, low ve high speed olarak adlandırıyoruz. Yani isminden anlaşılacağı üzerine düşük veya yüksek hızlarda farklı aileronları kullanıyoruz. Temel sebepte moment. Aradaki mesafeyi görüyorsunuz, mantık olarak temel bir fizik kuralı olan kuvvet x kuvvet yolu mantığına göre çalışıyor. Düşük hızlarda dış (outboard) yani low speed aileronu kullanıyor daha düşük basınç farkı ile daha büyük kuvvet sağlıyoruz. High speed de tam tersi olmak üzere kullanıyor. Tabii ki yüksek hızlarda dengesiz ve oldukça büyük bir roll hareketi mümkün olamaz.

Kanat ucu girdapları ve vortexler ile bilgi almak için, winglet nedir yazıma bakabilirsiniz.

İstek, görüş ve önerilerinizi yorum kısmından belirtmeyi unutmayınız. Fikirleriniz benim için değerlidir.

Sağlıcakla kalın!