Ana SayfaAstronomi ve AstrofizikHyades Yıldız Kümesi

Hyades Yıldız Kümesi

Hyades yıldız kümesi, çıplak gözle Boğa burcundaki boğanın kafasını oluşturan V şeklinde bir yıldızlar topluluğu olarak görülür. Boğanın bir gözünde kış mevsiminde kuzey gökküresinin en çarpıcı yıldızlarından biri olan kırmızı-turuncu Aldebaran yıldızı bulunur. Bu yıldızın bir özelliği de, zaman zaman Ay tarafından ‘örtülen’ birkaç yıldızlardan biri olmasıdır.  Aldebaran’ın MS 509 ylılının Mart ayında Atinada gözlenen ile ilgili kayıtları 1718 yılında inceleyen Edmund Halley, eğer Aldebaran bu arada hareket etmediyse örtülmenin olanaksız olduğu sonucuna vardı. Bu ‘’öz hareketin’’ keşfiydi. Bununla birlikte Aldebaran, Hyades kümesini bir üyesi olmayıp küme içinde görünmesi raslantıdan başka bir şey değildir.

hyades

Boğa takımyıldızı en erken tanınmış takımyıldızlarından biridir; adı büyük olasılıkla daha  MÖ 4000’lerde, bahar ılımı noktasında yer aldığı Güneş’le buluşmasının tarımsal yılın başlangıcını gösterdiği çağlarda konmuştur. Buradaki Boğa, Yunan mitolojisinde Zeus’un Europa’yı kaçırmak için kılığına girdiği kar beyazı boğa ile özdeşleştirilmiştir Bir başka söylencede ise Knossos Sarayının labirentlerinde saklanan Girit Boğasıdır.

Eski Yunanlılar ve Romalılar Hyadları yağmurlu ve fırtınalı hava habercisi sayarlardı. Homeros, ‘Yağmurcu Hyadlar’dan dem vururken Plinius da şöyle söz eder;

… Hırçın ve belalı bir yıldız ki
Karada ve denizde kuduran
Fırtınalar, boralar boşandırır…

Aynı geleneğin eski Çin edebiyatında da bulunması ilginçtir.. MÖ 6. Yüzyıldan kalma SHİH CHİNG’de (Şarkılar Kitabı) şu dizeleri görüyoruz.

Dağlar ve akarsuların yoktur sonu;
Sürdükçe sürer yolculuk…
Ay Hyadlara yakalanmıştır.
Büyük yağmurlar yağacaktır.
Doğuya yollanan askerlerin
Yalnızca bu vardır akıllarında…

Yunan mitolojisinde Hyadlar, Atlas ve Aethra’nın kızları, Pleiadların da yarı-kızkardeşleridir. Zeus bebek Dionysos’u onlara emanet etmiş ve sonra da onları gökyüzünde bir yer vererek ödüllendirmiştir.

Güneş’e en yakın yıldız gruplarından olan Hyades, evrenin büyüklüğünün ölçülmesinde önemli rol oynar. Her ne kadar paralaks yöntemi ile kümesindeki yıldızların uzaklıklarını tek tek ölçebileceğimiz kadar yakın değilse de istatiksel yöntemlerle kümenin uzaklığı 140 ışık yılı olarak verilebilir. Bu hesaptaki yanılma payı 7 ışık yılıdır. Bu uzaklık, yakın bir gelecekte uzaydan, örneğin kümedeki yıldızların tek tek paralakslarını ölçebilecek olan Hubble Uzay Teleskobu tarafından, daha büyük bir hassasiyetle saptanabilir.

Hyades’e benzeyen öbür genç yıldız kümelerinin uzaklığı da, iki kümedeki benzer renk ve türdeki yıldızların parlaklıklarının karşılaştırılması yöntemi ile ölçülebilecektir. Bu yöntemle bir çok Cepheid değişen yıldızının uzaklığı ve ışıma gücü saptanabilir ve buradan da periyod-ışıma gücü ilişkisi ile başka galaksilerin uzaklıkları ölçülebilir. Nasıl avcı takımyıldızı, yıldızlararası gaz bulutlarından doğmakta olan yıldızlardan oluşan yeni bir dünya açmışsa, en eski takımyıldızlarında olan Boğa’da yer alan Hyades adlı bu klasik yıldız grubu da, evrenin büyüklüğünün ölçülmesi için bir kilometre taşı sağlanmaktadır.

Nurseli Eraslan
Nurseli Eraslan
Istanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Radyo Tv Sinema bölümü mezunu. Araştırma yapmayı seviyorum. Birlikte öğrenelim!
Subscribe
Bildir
guest
0 Yorum
Inline Feedbacks
View all comments
Arıcılık Malzemeleri

Yeni Yazılar

Mühendislik Maaşları

Bunları Gördünüz mü?