Bu yazımda “jet motoru nasıl çalışır?” sorusunu cevaplandıracağım. Jet Motoru, bilindiği gibi yolcu uçakları, nakliye uçakları gibi devasa büyüklükteki uçaklar, süpersonik hızlara ulaşan savaş uçakları gibi birçok farklı uçak türünde kullanılır.
Çalışma prensibi temel olarak Newton’un 3. hareket yasası’na (Etki-Tepki Yasası) dayanır. Bu yasa “Uygulanan her kuvvete karşılık eşit büyüklükte ve zıt yönde bir başka kuvvet vardır” der. Aynı prensibi Roket Motorlarında da görmek mümkün.
Birinci nesil uçaklarda yani pervaneli uçaklarda aslında araba motorlarına çok benzeyen “pistonlu uçak motoru” kullanılıyordu. Tıpkı arabalarda Krank Mili nasıl piston tarafından aldığı güç ile dönüyorsa uçak motorunda da pervane piston sayesinde dönerek itiş gücü oluşturuyordu. Zaman içerisinde “Turbojet” adını verdiğimiz jet motoru tipi geliştirildi. Bu jet motoru türü daha çok yüksek hıza ve keskin manevralara ihtiyaç duyan savaş uçaklarında yani askeri alanda kullanılmaya başlandı.
Hem pervaneli (Turboprop) hem de Turbojet motorlarının üstünlüklerini alarak, bunları tek bir motorda birleştirme çalışması sonucunda “Turbofan Motor” üretildi ki günümüzde en yaygın kullanılan uçak motoru bu motordur. Bu Jet Motoru’nda genelde Gaz Türbinli Motor kullanılır. Çünkü bu motor,yanma olayı ile ortaya çıkan ısı enerjisini mekanik enerjiye dönüştürür yani hareket elde edilmesini sağlar. Yazımın ilerleyen bölümlerinde Jet Motoru’nun kısımlarına değineceğim. Ancak daha öncesinde yakıt konusunu ele almak istiyorum.
Uçak Motorlarında (Jet Motoru) yakıt olarak Kerosen, halk ağzında “Gaz Yağı” olarak bilinen yakıt kullanılıyor. Bunun sebebi ise Uçak, çok yüksek bir irtifaya eriştiğinde hava sıcaklığı, -30°C gibi düşük sıcaklıklara varabileceğinden yakıtın hala akışkan halde kalması epey zor olacak. Ancak kerosen o düşük hava sıcaklığına rağmen akışkan halde kalarak donma olayını gerçekleştirmez. Bu şekilde yanarak uçağın hareket etmesi için gerekli itiş gücünü oluşturacak yanmış gazların oluşmasını sağlar. Ayriyeten 40°C’nin altındaki sıcaklıklarda bir ateşleme bile yaşanırsa kerosen yanmaz, bu da yangın çıkma riskini azaltır.