Bilindiği üzere, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 2012 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Kanunun yürürlüğe girdiği 2012 yılında “Kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için kanunun yayımı tarihinden iki yıl sonra” yani 01 Temmuz 2014 tarihi itibariyle yürürlüğe gireceği belirtilmiştir. 2014 yılında Kanunun yürürlüğe gireceği aşamada ise yapılan bir düzenlemeyle Kanunun ilk olarak 01 Temmuz 2016 tarihinde akabinde 01 Temmuz 2017 tarihinde yürürlüğe gireceği belirtilmişti. Yürürlük tarihinin gelmesiyle birlikte bu kez kanun 3 yıl sonraya yani 01 Temmuz 2020 tarihine ertelenmiştir.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihindeki erteleme dikkate alınmadığında Kamu Kurumları adına toplamda 3 kez ertelenen Kanun 01 Temmuz 2020 tarihi itibariyle tüm maddeleriyle yürürlüğe girmiştir.
Kamu Kurumlarında yapılması gereken işlemlere yönelik olarak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından Temmuz 2019 itibariyle yayınlanan “Kamuda İş Sağlığı ve Güvenliği (6331 Sayılı İSG Kanununun Kamuda Uygulanması)” rehberinde Kamu Kurumları tarafından kanun uyarınca yapılması gereken tüm işlemler tek tek anlatılmıştır.
Kamu Kurumları en çok İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyoneli görevlendirme aşamalarında problemler yaşamaktadır. Bu noktada fayda sağlaması adına görevlendirme sürecine ilişkin detaylı bilgilere yer vereceğiz.
Kamu Kurumlarında kimler İş Yeri Hekimi/İş Güvenliği Uzmanı olarak görevlendirilebilir?
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 8. Maddesinin 7. fıkrasında “Kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre çalıştırılan işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla asli görevlerinin yanında, belirlenen çalışma süresine riayet ederek çalışmakta oldukları kurumda veya ilgili personelin muvafakati ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilebilir. Bu şekilde görevlendirilecek personele, görev yaptığı her saat için (200) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ilave ödeme, hizmet alan kurum tarafından yapılır. Bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz. Bu durumdaki görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde, günlük mesai saatlerine bağlı kalmak kaydıyla, aylık toplam seksen saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmaz.” denilmektedir.
Yani Kamu Kurumunda görev alan ve unvan ayrımı bulunmaksızın görev yaptığı kurumun tehlike sınıfına uygun belgeye sahip olan İş Güvenliği Uzmanları talepleri halinde kendi kurumlarında İş Güvenliği Hizmetlerini yerine getirmek üzere İş Güvenliği Uzmanı olarak görevlendirilebileceklerdir. Durum İş Yeri Hekimliği belgesine sahip olan Hekimler içinde geçerlidir. Kaldı ki bu şekilde görevlendirilecek olan çalışan, görev yaptığı her saat için memur aylık katsayısının 200 gösterge rakamıyla çarpımı tutarında ilave ödeme alacaktır. Burada Kamu Kurumları ve çalışanların dikkat etmesi gereken husus, bir çalışanın tam süreli mi yoksa kısmi süreli mi görevlendirildiğine dikkat edilmesidir.
Örneğin İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik uyarınca, Az Tehlikeli sınıfta yer alan bir Kamu Kurumunda 1000’den az çalışan bulunuyorsa 1 kısmi süreli İş Güvenliği Uzmanı görevlendirilmelidir. 1000 ile 2000 arasında çalışan bulunmaktaysa en az 1 tam süreli, 1 kısmi süreli olmak üzere toplam 2 İş Güvenliği Uzmanı görevlendirilmelidir. Yönetmelikten anlaşılacağı üzere 1000 ve katlarında ilave 1 İş Güvenliği Uzmanı görevlendirilmesi yapılmaktadır. Ayrıca dikkat edilmesi gereken bir diğer husus kısmi süreli olarak görevlendirme yapılarak yerine getirtilecek İş Güvenliği Hizmetleri bölünerek birden çok İş Güvenliği Uzmanına verilememektedir.
Kısmi süreli olarak görev alan İş Güvenliği Uzmanları ilave ücret ödemesi alabilirken tam zamanlı olarak görevlendirilen İş Güvenliği Uzmanları ve İş Yeri Hekimlerinin tek görevleri Kamu Kurumlarındaki İş Güvenliği Hizmetlerini yerine getirmek olduğundan, mevcut kadro ve unvanları ile aldıkları aylık maaşları haricinde ilave ücret alamamaktadır. (Devlet Personel Başkanlığının 14/01/2016 tarihli ve 163 sayılı görüşleri uyarınca yorumlanmıştır.)
Kurum içinden görevlendirme nasıl yapılmaktadır?
Görevlendirme, kurumda görevli personelin talebi ve kurum amirinin (kurumun bağlı olduğu Bakanlıklar tarafından gönderilecek talimatlara dikkat edilmek koşuluyla) onayı ile gerçekleştirilmektedir. Yazılı dilekçeye uygun görüş bildirilmesi ve yazılı görevlendirmenin gerçekleştirilmesinden itibaren resmi süreç başlamaktadır.
Bilindiği üzere Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından İş Güvenliği Uzmanı ve İş yeri Hekimi görevlendirilmeleri İSG-KATİP (İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt Takip ve İzleme Programı) sistemi üzerinden gerçekleştirilmektedir. Kamu Kurumunun İdari ve Mali İşler biriminde “Gerçekleştirme Görevlisi / E-Bildirge Kullanıcısı” olarak sisteme tanıtılmış kişinin E-Devlet sistemine kendi T.C. kimlik numarası ve şifresiyle giriş yaparak İSG-KATİP ekranına ulaşmasının ardından açılan pencerede sırayla, “Kayıtlı Kullanıcı Girişi” menüsüne tıklanır, akabinde işlem yapılacak SGK Sicil numarası seçilir ve “Sisteme Giriş” butonuna tıklanır, sonra Hizmet Alan İş Yeri Modülü altında yer alan “Sözleşmeler” butonuna tıklanır, açılan modül üzerinden “Yeni İçe Görev” butonuna tıklanır, görevlendirilmek istenen çalışanın (İş Yeri Hekimi, İş Güvenliği Uzmanı veya Diğer Sağlık Personeli) bilgileri ve personel sayısına uygun görevlendirme süresi oluşturulduktan sonra kayıt gerçekleştirilir.
Görevlendirme yapılan çalışan aynı şekilde E-Devlet sistemi aracılığıyla İSG-KATİP sistemine giriş yapar. “Sözleşmeler” kısmında yer alan onay bekleyen sözleşmeyi 5 gün içerisinde onaylar. Düzenlenen sözleşmenin çıktısı alınarak Kamu Kurumunda İşveren/İşveren Vekili sıfatını taşıyan yönetici tarafından karşılıklı olarak imzalanır. İSG-KATİP görevlendirmesi bu şekilde tamamlanmış olacaktır.
İSG-KATİP sistemine erişim sağlayamayan Kamu Kurumları görevlendirmeyi nasıl yapacaklar?
Bir çok kamu kurumunun SGK Sicil numaraları ve tehlike sınıfları bu sisteme tanımlı değildir. Dolayısıyla Kamu Kurumlarında görev yapan kadrolu (Emekli Sandığı-4C) personel sayılarına sistem üzerinden ulaşmak mümkün olmamaktadır. Yalnızca Kamu Kurumlarında görev alan Sözleşmeli personellerin sayılarına ulaşılabilmektedir.
Kurumlarında sözleşmeli personel çalışmayan veya sözleşmeli personel çalışsa dahi, kadrolu personeller adına görevlendirme yapamayan kurumların tamamı “İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği” ekinde yer alan İş Yeri Hekimleri için EK-5A, İş Güvenliği Uzmanları için EK-5B, Diğer Sağlık Personeli için Ek-5C formlarından ilgisine göre uygun olanı doldurulmak ve birim amiri tarafından onaylanmak suretiyle görevlendirme süreci tamamlanabilmektedir. Bu form denetimlerde istenildiğinde ibraz edilmek üzere bir nüshası kurumda bir nüshası görevlendirilen İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelinde kalacak şekilde saklanır.
Formda yer alan tehlike sınıfı doldurulurken “İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İş Yeri Tehlike Sınıfları Tebliği” içeriğinden faydalanılarak tehlike sınıfı ve ilgili NACE koduna erişim sağlanabilecektir.
Görevlendirme sürecinin tamamlanmasının ardından görevlendirilen İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyoneli Kanun ve Yönetmelik tarafından kendisine verilen hak, yetki ve sorumluluklar uyarınca görevlendirildiği süre kadar kurumunda İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerini yerine getirecektir.
Anlatımlarıma burada son verirken, kamu kurumları ve 50 den az çalışanı olan Az Tehlike sınıfta yer alan iş yerlerinde görev alan çalışanların İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarından korunmaları adına kalkan görevi gören 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 4. kez ertelenmemesini umut ediyor, yakın zamanda Hendek’de bir fabrikada meydana gelen patlamada hayatını kaybeden 6 işçimiz başta olmak üzere İş Kazası sonucu yaşamını yitiren tüm işçilerimize Allah’tan rahmet, ailelerine sabırlar diliyorum.