Ticaret kapsamında piyasaya sunulan ürün ve hizmetlerin fiyatları birçok faktöre göre değişir. Arz talep dengesi de piyasa fiyatları üzerinde etkili olan bir faktördür. Arz talep dengesine göre ürün fiyatları artar ya da azalır. Piyasa fiyatlarındaki bu değişim arzın talepten fazla olması ya da arzın talebi karşılamaması gibi durumlardan kaynaklı olarak baş gösterebilir. Bunun için ekonomik indeksler, piyasa fiyatları açısından arz talep dengesi oldukça önemlidir. Peki arz nedir? Ekonomide talep ne demek? Arz ve talep arasındaki farklar neler? Arz ve talep hakkında merak ettiğiniz tüm detayları bu yazıda bulabilirsiniz.
Arz Nedir?
Arz ekonomik olarak belirli miktarda mal, ürün ya da hizmetin piyasaya sunulması demektir. Bir başka ifadeyle ticarete söz konusu mal ve ürünlerin iç piyasaya arz edilmesidir. Arzın miktarı üretim kapasitesiyle doğru orantılıdır. Örnek vermek gerekirse bir üründen 1000 adet üretildiyse bu malın arzı 1000 adet demektir. Ticarette arz ürünün üretim miktarıyla paraleldir.
Borsada arz ise bir şirkete ait hisse senetlerinin işlem görmesi için sermaye piyasasına sunulmasıdır. Borsadaki arz hisse senetleri miktarıyla orantılıdır. Arz miktarı sermaye piyasasına sunulan hisse senetlerinin toplamıdır. Hem ticaret hem borsada ekonomik olarak arzın miktarı birçok faktöre bağlı olarak yıldan yıla hatta aydan aya değişir. Bu durumda etkili olan faktörler şu şekildedir:
- İç ve dış piyasa koşulları
- Ekonomik dalgalanmalar
- Ekonomi politikasında izlenen yol ve yöntemler
- Ekonomik yatırımlar
- Üretim maliyetleri
- Üretim kapasitesi
- Fiyat beklentileri
Talep Nedir?
Ticaret ve borsada ekonomik dinamikleri etkileyen bir diğer faktör de taleptir. Ekonomik olarak talep; tüketicilerin mal, ürün ve hizmetleri satın almaya iktisadi olarak hazır olmasıdır. Halkın bir mal, ürün ya da hizmeti satın almaya yönelik isteğidir. Bu nedenle, iç piyasa koşullarında geçekleşen ticarette arz talep dengesi oldukça önemlidir. Arzın talepten fazla olması üretilen ürün, mal ya da sunulan hizmetlerde üretim fazlası olmasına sebep olabilir. Talebin arzdan fazlası ise üretim açığının oluşmasına yol açar. Tüketicinin aradığı ürünleri bulamaması ise karaborsaya yol açabilir. Dolayısıyla, ekonomik olarak iç piyasa ve ekonomi dinamikleri için arz talep dengesi oldukça önemlidir. Arz talep dengesi de farklı parametrelere bağlı olarak değişiklik gösterir ve ekonomiyi etkiler. Bu nedenle, arz talep değişiminin düzenli olarak takip edilmesi ve istikrarın sağlanması gerekir.
Borsada talep ise sermaye piyasasına yatırım yapan kullanıcıların halihazırda almak istediği hisse senedi miktarıdır. Ticaret ya da borsada ortaya çıkan talep hacmi arzın miktarını belirler. Talep arttıkça arz da fazlalaşır. İç piyasa koşullarındaki talep hacmini belirleyen faktörler ise şu şekildedir:
- Yatırım politikaları
- Tüketicinin satın alma gücü
- Ekonomik dalgalanmalar
- Para politikaları
- Tüketici tercihleri
- Nüfus boyutu ve demografisi
- Ürün fiyatları
Arz ve Talep Dengesi Nedir?
Arz talep ilişkisi iç piyasa, borsa, ticaret ve ekonomiyi etkileyen faktörlerdir. Bir malın piyasada talep edilenden fazla ya da az olması yani arzın talepten fazla ya da az olmasının birtakım ekonomik sonuçları olur. Bu nedenle, arz talep dengesi ülke ekonomileri için oldukça önemlidir. Arz talep dengesi üretim ile tüketimin birbirine eşit olmasını ifade eder. Talep ile arz eşit olduğundan piyasaya sunulan ürün, hizmet ve mallar tüketilerek finansal devamlılığı sağlar. Arzın talepten fazla ya da az olması ise üretim açığı ya da üretim fazlası gibi farklı ekonomik sonuçlar doğurur. Bu nedenle, arz talep değişimi ve ilişkisi ülkenin ekonomi politikaları kapsamında takip edilmelidir.
Arz Talep Dengesinin Borsa, Ekonomi ve Piyasa Fiyatları Üzerindeki Etkileri
Arz talep dengesinin ekonomi ve piyasa fiyatları üzerinde önemli etkileri bulunur. Ayrıca, serma piyasası ve borsa da arz talep dengesinden etkilenir. Arz, talebin yükselme ya da düşmesine göre piyasa fiyatları değişiklik gösterir. Arz ve talep arasındaki fark piyasa fiyatlarını artırabilir ya da azaltabilir. Serbest piyasada, mal, ürün, hizmet ve hisse fiyatları arz talep dengesine göre belirlenir. Borsa, piyasa fiyatları ve ekonomi üzerindeki arz talep dengesinin etkileri şu şekildedir:
- Borsada ya da serbest ticarette arz talepten yüksek olduğunda fiyatların düşmesine sebep olur.
- Eğer arz ve talep eşit, belirli bir dengede devam ederse bu süreçte fiyatlar sabit kalır.
- Talep yüksek olur arz talebi karşılamaz ve üretim açığı ortaya çıkarsa bu durumda fiyatlar yüksek seyreder.
- Eğer arz ve üretim için bir artış söz konusu talep belirsiz ise bir yıllık fiyat endeksinde düşme gözlenebilir.
- Arz azalır ve talep belirsiz devam ederse bu durumda fiyatların yükselmesi söz konusu olabilir.
- Eğer arz belirsizken talep yükselirse bu durumda ürün, hisse senedi fiyatlarından yükselme meydana gelebilir.
- Ancak arz belirsizken mal, ürün ve hizmetlere duyulan talep azalırsa piyasa fiyatlarında azalma görülebilir.
- Arz ve talep mali yıl boyunca dengeli seyrederse fiyatlar statik devam eder.
Arz ve talep ilişkisi, dengesine göre yatırımlarınızı yönlendirebilirsiniz.
Arz Talep Değişimi
Arz talep dengesi finansal durumlardan, ekonomi politikalarından etkilenir. Yıl içerisinde arz talep dengesinde dalgalanmalar meydana gelir, ani düşüşler ya da yükselmeler yaşanabilir. Bu durumun temel sebebi talebin hızlı değişmesidir. Genellikle arzın artması ya da azalması yavaş ilerleyen bir süreç olmakla birlikte talep için böyle bir durum söz konusu değildir. Talep ekonomik dalgalanmalar, alım gücü, fiyat endeksleriyle birlikte ani yükselebilir ya da düşebilir.
Arz talep değişimleri iki faktörden birinin yükselmesi ya da düşmesiyle meydana gelir. Arz değişimleri şu durumlarda ortaya çıkar:
- Ticarette şirketler arzı azaltmak isterse üretimi düşürebilir. Eğer borsada şirketler arzı azaltma isterse ters hisse bölünmesi ya da geri alım uygular. Arzın düşürülmesinin amacı ise fiyatların iyileştirilmesidir.
- Borsada arzın azaltılmasının yanı sıra sonlandırmalar da söz konusu olabilir. Arzın sonlanması bir şirketin hisse senetlerini tamamen geri çekmesi demektir.
Talep değişimleri ise tüketici tercihleri, alım gücü, para politikaları gibi faktörlere bağlı olarak ortaya çıkar. Talep değişimleri ise şu durumlarda meydana gelir:
- Enflasyonun azalmasıyla birlikte fiyatlarda yaşanan düşüşler talebi artırabilir.
- Olumsuz gündem durumu, finansal dalgalanmalar ve enflasyonun yükselmesi ise alım gücünü azaltabileceği için talep ani bir şekilde düşebilir.
- Tüketicilerin bir mal, ürün, hizmet ya da hisse senedinden yatırımını ani bir şekilde çekmesi talepte ani düşmelere sebep olabilir.
Arz ve Talep Değişiminde Borsa Nasıl Etkilenir?
Arz ve talep değişimi borsa yatırımcıları için oldukça önemlidir. Nitekim borsada serbest piyasaya sunulan hisse senetlerinin fiyatları arz ve talep değişimine göre değişiklik gösterir. Borsada hisse senetlerinin fiyatları düşüyorsa bu durum arzın talepten fazla olduğu anlamına gelir. Ancak borsadaki fiyatlarda yükselmeler söz konusuyla bu durum talebin arzdan fazla olduğunu gösterebilir. Bu nedenle, girişimciler ekonomik kazanç için arz talep dengesini takip ederek yatırım ve portföylerini daha doğru bir şekilde yönetebilir. Borsa yatırımlarınızı Midas aracılığıyla yaparak hisse ve fonlarda avantaj elde edebilirsiniz. Bütçenize uygun ve kazandıran yatırımlar için Midas’ı tercih edebilirsiniz.