Tarihe önemli izler bırakan insanlar asla unutulmazlar. Özellikle aklımıza gelen Elon Musk ve Alan Turing tarihin teknolojik seyrini değiştiren iki insan gibi gözüküyor. Elon Musk bir yana dursun meslektaş olarak hayran kaldığımız bir şahsiyet olan Turing’in ilginç hayatına ve bu hayatın matematikle olan ilişkisi üzerinde duralım. Kısa hayatı olmasına rağmen bu hayata birçok başarıyı sığdırmış ve bu hayatı bir girişimci ve matematikçi, bir yanı ise bilgisayar bilimcisi olarak sonlandırmıştır.
Henüz çocuk yaşlarından türev ve integrali bilmemesine rağmen bu konular üzerinde çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmaları öğretmeni tarafından görülünce üstün zekalı damgasını kazanmıştır. Sınıflarda derslerle çok ilgili olmamasına rağmen başarılı bir okul dönemi geçirmiştir. Okul ile evinin arası çok uzak olmasından dolayı her gün bu mesafeyi bisikletle gitmek zorunda kalmıştır.
Yaş 16’yı gösterdiğinde bu garip insan Einstein’ın yasalarını anlayabiliyor ve eleştiri notları tutuyordu. Üstelik bu eleştirileri okulda arkadaşları ile paylaşıp onlarında fikirlerini almak istiyordu fakat pek başarılı olamıyordu. Konuştuğu şeyler üst düzey bir fizikçinin anlayabileceği düzeydeydi. Neyse ki matematikte bu kadar bilgili olması ve yazılı olarak bulunan çalışmaları onu Cambridge King’s College adlı okula girmesine yardım etti. Daha okulun ilk yılında merkezi limit teoremi ile ilgili yaptığı çalışma ona bir ödül getirdi ve ünü kısa sürede okula yayıldı. Bu çalışma ile okulda akademik üyelik ve onur ödülü almıştır.
İleri ki yıllarda dönemin en iyi üniversitelerinden biri olan Princeton Üniversitesinden teklif almış ve burada çalışmıştır. Çalışırken aynı zamanda doktora çalışmalarını sürdüren Turing felsefe alanında doktora diplomasını almış ve doktora bittikten sonra Cambridge şehrine dönmüştür. Burada tamamen alanını değiştirerek Şifre bilimi (Kriptoloji) üzerine yoğunlaşmıştır.
Yıllar geçtikçe devletin şifre çözme biriminin bel kemiği haline gelen Alan Turing ingiliz istihbarat servisinin de yakından takip ettiği biriydi. Yıllar 1954’ü gösterdiğinde hizmetçisi onu yatağının yanında siyanür şişesi ve ısırılmış bir elma ile ölü olarak buldu. Bunun üzerine medya Alan Turing’in intihar ettiğini kamuoyuna bildirdi. Fakat bu çok enterasan ve ilginç bir ölüm şekliydi. Hiçkimseye inandırıcı gelmese de Turing intihar süsü verilerek öldürülmüş olabilirdi. Ne yazık ki bu tartışmalı bir konu. Düşünsenenize, elinizde devletin en önemli bilgileri var ve siz onları şifreliyorsunuz… Karar sizin!
Apple’ın logosu olan ısırılmış elma ise Turing’in ölmeden önce ısırdığı elmadan esinlenerek yapıldığı iddia edilmektedir. Yöneticilerin bir kısmının ağzından kaçırmasının ardından simgenin nereden geldiği yönünde düşüncelerimiz netleşti
MATEMATİĞE OLAN KATKILARI BİZİM ONU DAHA ÇOK TANIMAMIZA YARDIM ETTİ.
Merkezi limit teoremi yazımızda anlattığımız tüm durumların birçoğunu Turing’e borçluyuz. Ama hepsi değil. 1937 yılının başlarında yayınladığı (1936 şeklinde de bulabilirsiniz) “Hesaplanabilir Sayılar” makalesinde çok farklı ve enterasan bir teoriden söz ediyordu. Bu teori “Turing Makinaları” adında bir ispat biçimiydi.
Bu ispat biçimi içinden çıkılmayan ve ispatlanması aşırı zor olan matematiksel hesapları çözen bir hesap makinası formatında olan bir makinaydı. Aslında bir yapay oyunlar kuramının ve yapay zeka olgusunun bir temsilcisiydi. 1950 yılındaki “Hesaplama mekanizması ve Zeka” adlı makalesinde de bu makinanın işleyişi ile ilgili daha detaylı çarpıcı diyebileceğimiz açıklamalarda bulunmuştur.
Alan Turing döneminde değeri pek anlaşılmayan ve yaptığı çalışmalar bir türlü idrak edilemeyen bir dahi miydi bilmiyoruz ama çok çalışan biriydi. Turing bilgisayar biliminin de önemli temsilcisi olarak hafızalara kazınmıştır. Turing ile ilgili çok çarpıcı açıklamaların olduğunu okurun da bildiğini varsayarak bu konular üzerinde durmayı gerek bulmuyoruz.