Bu yazıda, önemli fizik kavramlarını öğrenmenizin yanı sıra, karmaşık problemleri de çözebilmek için gerekli olan teknikleri öğrenmeyi amaçlamalısınız. Fizikçilerin, karmaşık problemleri çözebilmek için küçük parçalara ayırma yöntemi oldukça faydalıdır. Bunun için problem çözerken kullanacağınız adımları gösteren bir ayrıntılı çözüm reçetesi hazırladık. Problemler üzerinde çalışırken, COAL’ü unutmayın!
Problem Çözme Aşamaları (COAL)
Bilgi toplama (C)
Probleme yaklaşırken atılacak ilk adım soruyu anlamaktır. Problemi dikkatlice okuyun, durgun, serbest düşme gibi anahtar kavramlara dikkat edin. Hangi bilgiler verilmiş? Tam olarak ne soruluyor? Günlük deneyimlerinizden ve sağduyunuzdan gelen bilgileri değerlendirmeyi unutmayın. Makul cevap ne olabilir? Bir arabanın hızını 5 x 106 m/s bulacağınızı beklemeyin. Sonucunuzun birimlerini biliyor musunuz? Dikkate almanız gereken sınır durumları var mı? Bir açı 0° ya da 90° yaklaşırken veya bir kütle çok büyük ya da sıfır olduğunda ne oluyor? Ayrıca problemde verilen şekilleri dikkatlice incelemeyi unutmayın.
Yaklaşımınızı organize edin (O)
Problemi iyice anladıktan sonra ne yapmanız gerektiğini düşünün. Bu tip bir soru ile daha önce karşılaşmış mıydınız? Problemi sınıflandırmak, uygulayacağınız yöntemi belirlemede yardımcı olur. Durumu gösteren basit bir çizimi hemen hemen her problem için mutlaka yapın. Önemli noktaları daire içine alınmış harflerle belirleyin. Bilinen değerleri çiziminiz üzerinde veya bir tabloda gösterin.
Problemin analizi (A)
Problemi sınıflandırdıktan sonra, kullanmanız gereken eşitlikleri belirlemeniz hiç de zor değildir. Verilenleri kullanarak, istenenleri elde etmek için gerekli matematiksel işlemleri yapın. Uygun rakamları yerlerine koyun, gerektiği kadar anlamlı rakam kullanarak sonuçları elde edin.
Çabalarınızdan öğrendikleriniz (L)
Burası en önemli kısımdır. Sayısal sonuçlarınızı kontrol edin. Birinci adımdan beklediklerinizle uyuşuyor mu? Henüz sayısal değerleri koymadan ifadenizin biçimi mantıklı görünüyor mu? (değişkenlere bakarak, değerlerini çok büyültüp, küçülttüğünüzde veya sıfır değerini verdiğinizde elde ettiğiniz sonuçlar fiziksel olarak anlamlı kalıyor mu?) Diğer çözdüğünüz problemler ile karşılaştırın. Benzer yönleri nelerdir? Hangi yönlerden çok farklıdır? Bu problem neden ödev olarak verildi? Problemin çözümünden bir şeyler öğrenmeniz amaçlanmıştır, bunların neler olduğunu bulabiliyor musunuz?
Zor problemleri çözerken, onları küçük problemlere ayırarak bu adımları (GOAL) her birine uygulayınız. Çok basit problemler için bu adımlara ihtiyacınız olmayabilir. Fakat zor bir problemle karşılaştığınızda ne yapacağınızı bilmiyorsanız, GOAL’ı mutlaka hatırlayıp uygulayınız.
İngilizce metinde, bu adımların baş harflerinden oluşan sözcüğe GOAL denilmiştir.